Dagje Uit in Haarlem 28-8-2013:
de stad waar kunst en wetenschap samenkomen

Zie foto's van: Paul Klein, Gerard Roza, Rina Terstall en Ed Vermij.

Pieter Teyler van der Hulst was een vermogend man, met belangstelling voor kunst en wetenschap. In zijn testament liet hij een legaat van twee miljoen gulden na om de kunsten en wetenschappen te bevorderen. Dat resulteerde in 1784 in het eerste en nu oudste museum van Nederland. Het Teylers Museum in Haarlem heeft nog het interieur uit de 18de eeuw.

De dag begon op 28 augustus met bewolking en het was nog wat kil, toen 100 personen voor het jaarlijkse uitstapje neerstreken op het terras van restaurant Stempels in Haarlem, voor koffie met gebak. Gelukkig brak al snel de zon door en werd het daar heel plezierig toeven. Restaurant Stempels is gevestigd in de vroegere drukkerij en lettergieterij Koninklijke Joh. Enschedé, dat in 1703 daar gestart is. Daar werden ook stempels en matrijzen gemaakt, vandaar de naam. Door de grote opkomst werden we in groepen gedeeld, dusdanig dat de ene groep 's morgens het Teylers Museum kon bezoeken en 's middags een rondvaart kon maken of de St. Bavokerk kon bekijken, en dat de andere groep het in omgekeerde volgorde kon doen.

In het Teylers Museum werden we deskundig voorgelicht over wat er te zien was. Zo werd er stilgestaan bij de elektriseermachine, waarmee een elektrische lading kan worden opgewekt en de lading kan worden opgeslagen in zgn. Leidse Flessen. Naast veel andere instrumenten uit die tijd zijn er fossielen te zien of delen ervan, zoals de mosasaurus (ook wel Maashagedis genoemd) en de ichthyosaurus, waar een compleet bewaard fossiel van is. Een aparte zaal is ingericht met 19de-eeuwse schilderijen, veelal geïnspireerd door schilderijen uit de Gouden Eeuw. De bibliotheek bevat ongeveer 25.000 boeken (vooral botanische boeken) en 100.000 ingebonden tijdschriften. Bijzonder is de vloerverwarming. De warmte wordt door goten onder de vloer verspreid en komt in de zalen door mooi vormgegeven (gietijzeren?) roosters naar buiten.

De rondvaart over het Spaarne (kortste rivier van Nederland) voerde langs fraaie panden. Het was jammer dat de schipper geen toelichting gaf over wat er te zien was. In de Grote of St. Bavokerk was naast het fraaie interieur en het orgel ook de Slinger van Foucault te zien. Doordat het vlak waarin de slinger beweegt dezelfde stand in de ruimte behoudt, kan hij gebruikt worden om de draaiing van de aarde aan te tonen.

De lunch was uitstekend verzorgd. En na afloop van de rondvaart resp. museum- of kerkbezoek werd er door velen op het terras in het zonnetje, onder het genot van een glaasje, nog nagepraat en herinneringen met oud-collega's opgehaald. Er werden veel nieuwe gezichten gesignaleerd, die we niet eerder bij uitjes of de ledenvergadering zagen. Het was volgens velen een zeer geslaagde dag.

Gerard Roza